ROLAND Beqiraj
Romancë në pavionin e kancerozëve *
1.
Aty gjithçka dukej e zymtë dhe kjo pamje është më se e zakonshme në pavionin e sëmundjeve onkologjike. Por e zymtë ishte edhe koha. Dy pacientët e dhomës 11, megjithëse herë pas here bisedonin edhe për motin, nuk u bënte asnjë përshtypje grija që kishte pushtuar natyrën. Të gjitha ndryshimet meteorologjike ata i përcillnin pa emocion. Për ata e frikshme ishte vetëm kapërcimi i ditëve.
Njëri prej tyre, ai më i madhi në moshë, që sëmundja ia kishte ndërprerë karrierën në ushtri në moshën dyzet vjeçare, mundohej t'i mbushte mendjen shokut të dhomës, një tridhjetë vjeçar nga jugu, se në këtë klinikë nuk ia vlen të bësh asgjë më shumë se ç'bën pastruesja Nafije, një jevgë e thatime zhurmëmadhe, e cila grindej me të gjithë pacientët që hidnin mbetjet e ushqimit në koshin e dhomës dhe jo në atë të koridorit. Madje burri tallej me djalin që pjesën më të madhe të ditës e kalonte duke u kujdesur për disa lule natyrale, të blera në pazarin''Ali Demi''.
Djali i kishte treguar se kur ishte në shtëpi nuk i binte ndërmend për lulet, ndoshta nga që ishin shumë delikate, por ama e kishte bërë zakon që të kujdesej për diçka. Dy muaj përpara se të bëhej pacient i kësaj klinike, kohën e lirë e kalonte me rritjen e një qeni tip ''lupo'', që ia kishte blerë një gabeli për katër mijë lek. Ai mërzitej se gjatë mungesës së tij, për qenin që e thërriste ''Rambo'', duhej të kujdesej e ëma.
« Po çfarë të ngjashme gjen midis luleve dhe një këlyshi ujku?» E shpotiste burri.
Djali nuk gjente dot një përgjigje të çastit, por duke u hallakatur mes fjalëve, ai ia kthente se nuk kishte gjë më të mirë për të shmangur mërzinë se sa të kujdesesh për diçka.
Por humori i tyre nuk zgjaste shumë. Çdo ditë vinte ai moment kur dy pacientët duhet ta kalonin një pjesë të kohës në heshtje. Të mërzitur ata prisnin infermiere Mirianën, e cila i shoqëronte për në repartin e radiologjisë. Ishin rrezet e kobaltit, që u kujtonin atyre sëmundjen e rrezikshme;burri e çonte dorën nën sqetullën e djathtë, tek gjendrra e fashuar, kurse djali bëhej edhe më i zbehtë nga dhimbjet e barkut.
Tek radiologu hynte i pari burri, kurse djali qëndronte në korridorin e ngushtë. Teksa priste, herë pas here vështrimin e hidhte nga Miriana, e cila qëndronte me kurriz nga ai duke shikuar nga dritarja. Pastaj ishte djali që qëndronte nën efektin e rrezeve disa minuta më tepër se tjetri, i cili e priste jashtë repartit duke tymosur cigare.
Dukej qartë se ata brenda një kohe të shkurtër kishin krijuar një lloj miqësie me njëri – tjetrin. Ndoshta kështu ndodhte vetëm me ata njerëz që e ndjejnë se sozia e tyre që i ndjek hap pas hapi është vdekja. Dhe kjo miqësi nuk do të vlente nëse ata besonin se egzisonte me të vërtetë ajo që të krishterët e quanin jetë të përjetshme.
Pasditet nuk i kalonin në dhomë. Shkonin tek një bar dhe pinin ekspreso dhe një apo më shumë gota me konjak. Ata i nënvlerësonin kufizimet drastike të mjekëve. Të ulur në një tryezë pranë dritares, shikonin nga rruga ''Bardhyl''.
Të dërrmuar nga pushteti i sëmundjes, bisedat fillonin duke filozofuar më tepër për vdekjen dhe më pak për jetën. I pari fliste burri që fillonte siparin e ankesave:
- Nuk duhet të pikëllohet shumë njeriu ; - edhe kur i vjen fundi, për këtë botë nuk ia vlen të vrasësh mendjen. Tani nuk dua t'ia di për askënd. Çfarë fitova unë që gjithë jeta më kaloi në luftë?! Asgjë! Së shpejti vjen ajo dhe gjithçka fshihet nga faqja e dheut dhe emri e puna ime kthehen vetëm në një grusht eshtrash. . .
- Unë tani nuk kam frikë nga vdekja por nga dhimbjet, - ,ankohej djali duke gjerbur bezdishëm kafe.
- Edhe unë fillimisht ashtu mendoja, por tani që nuk kam dhimbje më është futur frika.
- Kur ajo ... ,( as njëri dhe as tjetri nuk e përmendin emrin e vdekjes), desha të thosha kur ajo është pranë nuk duhet të kesh frikë, - këshillonte djali, - frika duhet të egzistojë kur mendon se ajo është larg teje. Kështu ndodh vazhdimisht me ata njerëz që i shmangen rrezikut.
- Ti po flet sikur gjithçka ka marrë fund? - tha ai.
Burri që dukej se ishte rrahur paq nga jeta, gjendej përpara një çasti dobësie. Nga dëshpërimi që e kaplloi nuk mund ta krahasoje me atë që ka humbur burrërinë, por me atë që ka në dorë një diçka që nuk i vjen më.
- Unë për vete mendoj se po, - saktësoi djali.
Ai kishte lexuar diku se simptomat e para të cerozës së mëlçisë janë kokërdhokët e verdhë të syve, shoqëruar me çehren gri, si plumbi.
- Këto janë prova të pakundërshtueshme! - Tha djali
Burri po priste që në çast nga sytë e djalit të shpërthenin lot, por përkundrazi ai vuri re se ato zgavra të zverdhura dhe të mavijosura rreth e qark shndrisnin si sytë e një maçoku të inatosur nga arratisja e gjahut.
- Dhe e di ti, - ata i flisnin njëri tjetrit me Ti- , se përse unë qëndroj në këtë vend?, - vazhdoi djali, - kam dy arsye; e para të mos më shohë nëna kur të më gërryejnë metastazat, dhe e dyta që të mos kem dhimbje. E sheh që të dyja këto arsye kanë brenda doza humanizmi. Duhet ta dish se sëmundja duhet ta bëjë njeriun të arsyeshëm.
- Por këtë nuk e mendojnë të gjithë.
- Por e bëjnë njerëz të zgjuar dhe të zotë. Dhe ne jemi njerëz të zgjuar.
- Dakord! Jam në një mendje me ty.
- Do të thuash edhe diçka tjetër. M'u duke sikur doje të flisje.
- Po.
- Çfarë?
- Që të tregohem i sinqertë, kur të pashë disa momente më parë nuk di përse mendova se ti urreje gjithçka. Kjo më ndodh edhe mua shpesh, sidomos kur kam dhimbje.
- Përveç vetes, tani nuk urrej kënd.
Burri u gjend tërësisht i çarmatosur. Ai nuk ishte në gjendje të kuptonte se çfarë e ka munduar kaq shumë këtë djalë që sëmundja e kishte katandisur në një grusht njeri. Madje ai nuk ishte në gjendje të arsyetonte se përse një djalë i moshës së tij të urrejë veten kaq shumë. Dyshoi se këtë djaloshi e përdorte si një sllogan të dëgjuar edhe më parë. Por në të vërtetë së bashku me veten ai urrente edhe gjithçka e rrethonte. Fillimisht mendoi se kështu reagon çdo njeri që e ndjen veten të rrënuar. Dhe forca e urrejtjes bëhet më e madhe sa më i madh që të jetë rrënimi. Por në momentet që burri solli ndërmend veten, u mundua që të largonte nga koka mendimet e hallakatura dhe kështu mendoi që të gjitha fajet t'ia hidhte sëmundjes që po ua nxinte jetën.
2.
Njeriu mbetet qenia më kureshtare. Edhe kur ai vuan, mundohet që të mësojë se çfarë ndodh rreth tij. Burri herë pas here mundohej të pyeste edhe djalin se çfarë mendonte për aksh problem, apo se edhe çfarë e mundonte më shumë në çaste krize. Por kureshtja e tij më e madhe ishte ajo e urrejtjes. Se përse mundohej të urrente gjithçka që ndodhej krahë tij kur e ndjente se ishte në pikën e fundit. Së fundi një mbrëmje pasi kishin pirë nga tre gota me konjak dhe mbetën për më tepër se tre orë të bllokuar në lokal nga një shi i rrëmbyer, ai nuk harroi ta pyeste:
- Gjatë jam menduar këto ditë se përse shpirtin e kam të mbushur me urrejtje. Ti mëc kupton mirë , pasi kështu si unë edhe ti je gjendur në momente krize. Por ti vërtet që nuk urren askënd?
Burri nuk vazhdoi më tej, por edhe djali nga ana e tij bëri sikur nuk e dëgjoi. Ai me indiferentizëm vazhdonte të shihte tej grillave shiun që përmbyti rrugët e tejmbushura me trafik. Pas një pauze shtoi:
- Dëgjoi i dashur mik, askush nuk mund t'i dijë motivet e vërteta se përse urren. Të vetmin njeri që urren me të vërtetë është dashnori i gruas. Dhe në këtë rast e gjithë urrejtja të grumbullohet sepse t'i dyshon që dobësitë e tua tani t'i njeh edhe një njeri tjetër. Kurse për rastet e tjera mund të gjesh një mijë arsye dhe njëkohësisht asnjë.
Burri nuk foli, kurse djali vazhdoi ligjëratën e filluar më parë :
- Me mua ndodh ndryshe; unë nuk e urrej dashnorin e gruas për faktin e thjeshtë se nuk kam grua, kurse sa u përket të tjerëve nuk gjej dot asnjë arsye bindëse për t'i urryer gjithë jetën. Njeriu si fillim duhet të mësojë të urrejë veten. Inati ndaj vetes duhet të shtohet kur e mendon se po të vjen fundi. Dhe e di përse ? Sepse shumë gjëra në jetë të kanë dështuar për mungesën e aftësisë tënde. Tani unë urrej vetëm atë kategori njerëzish pëndestarë. Njeriu nuk duhet të mësohet të pendohet, por të urrejë veten kur është treguar i paaftë. Pendesa është ndjenja më e padobishme që e shtie gjithmonë njeriun në letargji dhe e bën atë të neveritshëm duke ia ulur edhe ato pak vlera që mund të ketë pasur.
Burri përsëri nuk foli. Gjykimin e djalit e konsideroi të njëjtë me atë që e kanë lënë nervat. Ai nuk donte që djali të raskapiste veten me të tilla mendime. Burri mendoi se këtë kohë që ia kishin kushtuar kafesë ta kalonin duke biseduar gjëra më të këndshme, qofshin këto edhe të parëndësishme.
3.
Ditën tjetër burri u mundua të tregohej më i kujdesshëm që djalin të mos e shtinte në krahët e dëshpërimit. Moti ishte i vrenjtur dhe nga momenti në moment pritej të fillonte shi. Një gabel mustaqe spicë po nxitonte së bashku me ariun e tij për t'u kthyer ndoshta në kasolle që ta shpëtonte kafshën argëtuese nga ndonjë rrebesh i mundshëm. Burri përfitoi nga rasti t'i tregonte djalit një histori që kishte ndodhur shumë vite më parë në vendlindjen e tij të largët. Ai kur ishte vetëm 15 vjeç kishte shoqëruar të atin dhe pesë pushkatarë në ndjekjen e një ariu që ishte dënuar me vdekje nga Këshilli i Bashkuar. Ky vendim ishte marrë se ariu pasi ishte nginjur mirë e mirë me mjaltë, kishte shkatërruar të gjitha kosheret e fshatit. Që të zbatohej ky vendim ndëshkues, vendosën një skuadër pushkatarësh që ta ndiqnin këmba këmbës, ku do të kryenin ekzekutimin.
Me zë krenar burri filloi të mburrte të atin që e kishte pasur një pushkatar të zoti. Dhe ai nuk ishte një qitës dosido por një pushkatar që zor t'i shpëtoje nishanit të tij dhe jo me snajper, apo gjithfarë lloj armësh të tjera të sofistikuara, por me një «Belçik» trofe nga Lufta e Dytë.
«Dhe pasi e ndoqëm këmba këmbës për 16 orë rresht, ai më së fundi vendosi të dorëzohej. Edhe ne ishim të rraskapitur, por ama së fundi kishim mundur që të mposhtnim krenarinë e atij që të gjithë e cilësonin «Mbret të Pyllit». Pra ky mbret gjendej nën shënjestrën e pagabueshme të tim ati. Ariu me putrat e përgjakura nuk bënte dot asnjë hap përpara. Kështu në një rrëpirë, i mbështetur rrëzë një borige, ai vendosi t'i nënshtrohej fatit të tij. Nuk donte të bënte as lëvizjen e fundit, pasi e dinte që ishte e kotë. Unë me tim atë gjendesha rreth njëqind metra larg tij. Kurse pushkatarët e tjerë kishin zënë pozicionet në formë rrethore çdo pesëdhjetë metra. Ata ishin në pritje të shenjës që duhej të jepte babai. Një e shtënë e tij mbi objektivin që kishte nën shënjestër, do të shoqërohej edhe me pesë të shtëna të tjera rresht. Prisnim të shtrirë mbi dëborën e ngrirë. Babai pasi u rrotullua një herë majtas, pastaj djathtas, hoqi nga krahët kapotin e tij dhe më tha që ta vishja. U përgatit për qitje. « Është i mbaruar» më tha me zë të ulët pastaj shtoi, «por nuk e di përse më vjen keq dreqi ta marrë». «Atëherë të mos ta vrasim, ia ktheva unë, ne nuk kishim as bletë që të na i ketë dëmtuar». Por ai shtoi ''Është urdhër! Nuk kam ç'të bëj, urdhri vetëm zbatohet''. Dhe pas një pauze shtoi:'' Ti do të rritesh dhe do të mësohesh të zbatosh urdhra edhe atëherë kur të duket se janë të padrejtë. Bota urdhërohet vetëm nga Ata. Të gjithë njerëzit nuk veprojnë me kokën e tyre por zbatojnë urdhra. Gjithmonë kështu do të ndodhë''.
Dhe burri për të provuar se djali e kishte ndjekur gjithë kohën, e ndërpret rrëfimin. Mbushet me frymë dhe kollitet disa herë rresht. La cigaren në taketuke dhe ktheu gotën e përgjysmuar. Djali nuk reagoi nga këto veprime të tjetrit. Ai e kishte përqëndruar shikimin mbi burrin dhe nuk shprehu ndonjë interes të veçantë, pasi dukej se e merrte me mend fundin e rrëfimit.
- Patjetër që yt atë e zbatoi urdhrin?
- Po, nuk kishte si të vepronte ndryshe. Unë iu luta që t'i jepte edhe një shans, qitjen e parë ta çonte dëm për t'i krijuar edhe një mundësi që të largohej, ndoshta shoqëruesit e tjerë ndryshonin mendje edhe hiqnin dorë nga ndjekja. ''Është i tmerruar aq shumë saqë nuk do të duket më në anët tona'', i thashë. Por babai më bëri shët me gishtin tregues të vendosur mes buzëve dhe i trembur ktheu kokën nga pushkatarët e tjerë për të vërejtur nëse edhe ata e kishin dëgjuar bisedën tonë. Dhe pa pritur më gjatë shkrehu plumbin e parë, pas tij edhe të tjerët. Zura veshët me gishta pasi nuk i dëgjoja dot ato batare armësh që derdheshin mbi objektivin që ishte dorëzuar. Pashë vetëm atë trup batall që përpëlitej në dëborë dhe ia dhashë vrapit nëpër rrëpira për të shkuar një orë e më parë në shtëpi. Nuk shkova as në qendër të fshatit ku prisnin gjithë fshatarët trupin e pajetë të atij që ne e kishim glorifikuar aq shumë. Kur babai u kthye në shtëpi i thashë në sytë e gjyshes njëqind vjeçare se nuk doja të dëgjoja më ato përalla dhe histori të ndryshme me «Mbretin e Pyllit».
- E dija që në fillim se do të ndodhte kështu.
- Përse çfarë duhej të bëja, nuk kisha asnjë mundësi më tepër për ta shpëtuar, e keqja kishte nisur nga gjetkë. Ty nuk të ka qëlluar ndonjëherë që të mos ndalosh dot një të keqe që e ka nisur një tjetër?
- Disa herë, por unë jam përpjekur deri në momentin e fundit për ta ndaluar, pra deri atëherë sa e kam parë se e kam të humbur betejën
- Dhe ke humbur shumë beteja?
- Pothuaj se të gjitha- , ia ktheu djali pa asnjë mëdyshje.
Burri e vështroi djalin drejt e në sy si për të pohuar se ndryshe nga bashkëbiseduesi i tij, i kishte fituar disa beteja dhe tani i mbetej veç një, ajo e fundit: - të mundë vdekjen!
4.
Përpara se të niseshin për në repartin e rrezeve, ata porositën edhe nga një konjak. Djali kërkoi edhe një «Pepsi». Asnjëri nuk kishte qejf të fliste. Të dy shikonin nga rruga kalimtarët. Burri i stërvitur me shikime tinëzare, vuri re se djali po ndiqte me sy të përmalluar infermieren e repartit të tyre, Mirianën, e cila kalonte nga ajo rrugë për të shkuar në punë. Ai vështronte vjedhurazi qenien e djalit, i cili kishte rënë në pozicionin e një ëndërrimtari. Si për ta zgjuar i thotë:
- Femër e bukur. Hë !
Djali vetëm sa vendosi buzën në gaz dhe tundi kokën në shenjë pohuese. Gjatë një muaji që qëndronin bashkë, nuk kishin folur asnjëherë për gratë. Bisedat e tyre gjendeshin më tepër nën pushtetin e vdekjes se sa të dashurisë.
- Mesa kam dëgjuar nëpër korridore, është beqare.
- Kjo nuk ka rëndësi fare- , saktësoi djali.
- Përse nuk ka rëndësi?
- Sepse po të jesh e pa martuar nuk do të thotë që njëkohësisht je edhe e lirë.
- Veçse është alamet femre.
- Po.
- Ty duket se të pëlqen shumë.
- Përse ty nuk të pëlqen?
- Ndryshon puna ime.
Djali heshti. Burri vazhdoi të tregonte preferencat e tij:
- Dikur kam pëlqyer shumë gratë lënesha. Një ndjenjë e thellë instiktive më shtynte shumë drejt tyre. Më tundonin aq tepër saqë u kushtoja shumë kohë.
- Po tani ? - Pyeti djali dhe ktheu kokën nga ai vetëm kur i humbi nga sytë Miriana.
Burri psherëtiu thellë dhe tha:
- Tani nuk jam më për këto punë.
Megjithëse dukej i painteresuar për dashurinë, djali vazhdonte ta ngacmonte si të nxirrte nga ai ndonjë sekret të madh që tjetri e kishte të mbajtur fshehur në zemër prej shumë vitesh. Por këto ngacmime dukej sikur e gjallëruan disi burrin.
- Kur të mbërrish në moshën time do ta kuptosh se shumë gjëra do t'i shohësh ndryshe. Në rini kërkonim mikesha që të kishin përvojë në ato punë. Tani ndodh e kundërta, tani kërkojmë që përvojën tonë t'ua tregojmë të rejave.
Të dy u munduan të qeshin. Nga alkooli burrit i kishte marrë fytyra ngjyrë të purpurt që i jepte një dëshirë të madhe për të folur. Me djalin ndodhte ndryshe. Ai jetonte në çaste humbëtire. Përjetimi i ndjenjave në vakum ia shtonin më tepër trishtimin që ishte prezent në gjithë qenien e tij. Megjithatë ai e ktheu gotën e përgjysmuar të konjakut me eks. Mendimet i vinin të turbullta dhe nuk sajonte dot as ndonjë ëndërr fluide. Vetëm pas tridhjetë minutave, ata u kujtuan se Miriana duhej të kishte shkuar në repart. Ora shënonte 18. 35 minuta.
- Duhet të shkojmë! Tha i pari djali
- Duhet. - Tha edhe burri.
- T'i paguajmë përgjysmë. - Tha djali
- As mos të shkojë nëpër mend. Ti paguaj herë tjetër.
Kur dolën në rrugë, në fytyrat e tyre ra hija e përhershme e mërzisë. Dukej se tek kalimtarët ata shihnin atë që u mungonte. Të gjithë që u kalonin pranë u dukeshin se ishin aq të lirë saqë bënin çfarë t'u thoshte koka. Kurse ata niseshin për të shkuar atje ku nuk donin të ishin kurrë, apo siç thoshte burri « në këtë vend të mos shohësh as hasmin tënd».
5.
Miriana hyn në dhomën e tyre kur ata po për-gatisnin shtretërit për gjumë. Burri fiku radio- tranzistorin duke i thënë djalit se nga lajmet e ditës i kishte ardhur në majë të hundës.
- Më mirë pa ato, - përforcoi mendimin djali - të duket sikur jeton jashtë këtij realiteti që është mbushur me bla bla bla. .
Me të dëgjuar hapat e Mirianës në korridor, në të njëjtën kohë kthyen kokat nga dera. Djalit menjëherë i mori fytyra një çehre tjetër. Duke u kontraktuar u duk qesharak në sytë e tjetrit.
Burri duke u gjendur komod në pozicionin e tij, merr nga sirtari dy mollë të varietetit “gold “ dhe ia zgjat menjëherë Mirianës. Ajo buzagas i thotë :
- Mjafton një.
- Ne jemi dy, - saktësoi burri.
- Atëherë po i marr – dhe menjëherë iu drejtua djalit:–Nesër mos hani mëngjes, madje mos fusni asgjë në gojë, profesoresha ka lënë një porosi në kartelë për një analizë të re venoze.
Djali bëri një shenjë mospërfillëse të shoqëruar edhe me lëvizje të çrregullt të dorës së djathtë. Por pas një pauze të shkurtër bëri një pohim me kokë.
- Përse tregoheni i pavendosur ? – Pyet Miriana dhe më pas shton duke qeshur – Kështu ndodh me ju që nuk duroni të fusni diçka në gojë sa del dielli.
Nuk e kishte të vështirë që djali të kuptonte ironinë e saj, por nuk ishte në gjendje as të vazhdonte më tej. Ai qëndronte i përhumbur dhe me sytë vocërrakë gjysmë të mbyllur hulumtonte praninë e saj. Sa herë që ajo i gjendej pranë e trondiste thellë shpirtin e tij. Qenia e saj e joshte deri në atë masë sa që e rikthente në kohë që ai donte t’i harronte. Nuk donte të kujtonte asgjë nga ato kohë që kërkonte të ishin të largëta. E dinte se për të krijuar një imazh të ri duhet të zvetënohet imazhi i një kohe të shkuar.
- Ju flas sinqerisht që shqetësimi juaj nuk ka vend, - tha Miriana, - është vetëm një analizë rutinë. Po të doni ejani me mua t’u tregoj kartelën. Kini shumë përmirësim, ndoshta për këtë shkak e kërkon edhe profesoresha analizën e re.
Ai u prek shumë nga fjalët e saj, por në brendësi vazhdonin ta dërrmonin mendimet e këqija. Nuk kishte përse t’i besonte verbërisht fjalët e Mirianës, e cila bënte pjesë në psikologjinë klinike që duhej praktikuar tek pacientët. Megjithatë një dëshirë e brendshme e shtynte të shkonte pas saj.
Kur ajo i tha “natën e mire” burrit, djali vetëtimthi ktheu kokën nga ai. Burri me një pamje serioze i bëri një shenjë me kokë, kurse me dorë i bëri shenjë që të shkonte pas saj. Djali thuajse e kishte humbur tërësisht përqëndrimin, por pas një çasti përhumbjeje u nis pas saj.
6.
Burri ulet në shtrat dhe duke ndezur një cigare thotë “djalë i mirë por pak i ndrojtur “. Pasi thith disa herë me afsh cigaren shton se jo gjithçka e sjell sëmundja.
Kur solli ndërmend sëmundjen iu krijua ai pështjellimi i zakonshëm që gati i zinte frymën. Hap dritaren. Në dhomë depërtoi menjëherë ajri i lagësht. Nga kjo u ndje më mirë, pavarësisht se në trup i hynë mornica. Në qytetin “Studenti” kishte ikur rryma elektrike dhe tek - tuk nëpër dhoma shihje vetëm drita të zbehta të qirinjve që dukeshin si thëngjinj cigareje.
Ndonëse duhani nuk po i shijonte, vendos ta pijë deri në fund. I dukej sikur duke nxjerrë nga goja e hundët tymin e duhanit, nxirrte nga koka edhe mjegullën e mendimeve të këqija.
Kur mbetej vetëm kujtimet e hidhnin larg në kohë. Habitej me veten që nga sëmundja jo vetëm që nuk e kishte të lodhur kujtesën, por edhe ngjarjet që i kanë ndodhur i kujtonte në mënyrë kronologjike. Shumica e ngjarjeve e trishtonin, kurse njëra prej tyre e brengoste. Sa herë që dëgjonte të flitej për dashurinë , malli për atë grua e dërrmonte. Ajo për muaj të tërë kujtoi se gjeti princin e saj të kaltër, kurse ai përveç plagës, mësoi se jeta me të do të tregohej e ashpër.
Ndezi edhe cigaren e dytë radhazi. Mes tymit të lëshuar shtëllungë mundohej të sillte ndërmend konturet e fytyrës së asaj gruaje. Për të qenë më i sigurt emrin e saj e tha me zë - Zana !
Mbështetur mbi bryla në platformën e betontë të dritares, filloi të fliste si ndonjë hipokondrik apo si ata besimtarë të krishterë që për t’u çliruar nga mëkati vendosin të rrëfehen. Ai nuk e filloi rrëfimin e tij me formulën liturgjike, por me mallin e një dyzet vjeçari që jeta e kishte marrë për tatëpjetë. Atij nuk i është shqitur nga kujtesa ai çast ku si krejt pa pritur dhe pa kujtuar dy trupat u gjendën të kërleshur me njëri – tjetrin mes sanës në kasollen e barit.
Gjithçka ndodhi atë verë pushimesh kur ishte në vitin e dytë të Akademisë Ushtarake. Në livadhin përpara kasolles, në trungun e një arre, ai kishte vendosur një kosh basketbolli dhe gjysmën e ditës e kalonte duke luajtur, me mendimin se kjo lojë ishte mënyra më efektive për të mbajtur trupin në formë. Dikur kishte luajtur me mendimin se do të bëhej anëtar i ekipit të basketbollit të “Partizanit “, por këtë dëshirë të tij e kishte frenuar një nga dajat që e kishte marrë nën kujdestari. “ Duhet të mësosh se me sport nuk fiton dot asgjë dhe rrezikon t’ i humbasësh të dyja “, e pat urdhëruar ai. Por që nga ajo kohë basketbolli kishte mbetur sporti më i preferuar .
Në një ditë të tillë u njoh edhe me vajzën e madhe të fqinjit të tyre të ri, një piktor nga Kryeqyteti që regjimi e kishte dërguar të internuar në këtë fshat të thellë. Ai u befasua nga bukuria e saj që s’ dinte përse e krahasoi me ato personazhe të Romës së Lashtë, që i kishte parë nëpër filma. Tiparet e saj mesdhetare e lanë pa mend. Ajo kalonte pranë livadhit të tij çdo ditë për faktin e thjeshtë se shkurtonte edhe rrugën që e çonte në rrobaqepësinë e fshatit, ku i punonte e ëma. Për t’u njohur mjaftuan vetëm disa shkëmbime sysh të mbushura edhe me veprime të ndrojtura, që ajo të ulej pranë tij në pjesën e prapme të kasolles dhe të bisedonin për jetën që bëhej në kryeqytet. I mbytur në djersë jo nga lodhja që i kishte shkaktuar loja, por nga emocionet, ai i jepte zemër duke i thënë se kjo që i kishte ndodhur familjes do të ishte e përkohshme. Dhe vetëm tre javë më pas , ai e tërhoqi vajzën mes krahëve të fuqishëm duke e ngjitur pas trupit të tij lakuriq. Për një farë kohe të dy mbetën në mëdyshje pa e ditur se çfarë do të bënin më tej. Iniciativën e parë e mori ai. Të dy hynë në kasollen e sanës. Përsëri pa folur, me sy gjysmë të mbyllur kërkonin gjuhët e njëri – tjetrit dhe ai e shtrëngonte aq shumë pas vetes vetëm nga që donte ta ndiente sa më pranë.
Burrit iu dogjën gishtat nga cigarja e ndezur dhe duke sharë e hedh atë nga dritarja e hapur. Mbylli dritën dhe hyn në shtrat. Kthehet në anën e majtë . Dorën e djathtë e vendos me kujdes nën sqetull ku kishte gjendrrën e fashuar duke rregulluar ngjitësin e fashos. Më pas të dyja duart i vendos në mes të këmbëve. Mbyll sytë por gjumi ishte ende larg. Nata e vrenjtur ia ngacmonte edhe plagën ashtu si edhe mendimet. Ajo mbrëmje, ku i mungonte edhe shoku i tij, me të cilin bisedonin edhe pasi kishin fikur dritën, i dukej e nemitur. Vetëm kujtimin e dashurisë e kishte të freskët, sikur t’i kishte ndodhur një javë më parë. Po kështu edhe dhimbja që la ajo pas, i dhembte njësoj si plaga post operatore. “ Dhe çfarë fitova unë nga paburrëria ime që midis biografisë së keqe të saj zgjodha karrierën ?Asgjë ! Tani humbën të dyja. Vdekja vjen njëlloj, kurse dashuria jo ! “
Dhe sërish ndërmend i erdhi si qindra herë të tjera ajo skenë, çasti i kapjes në flagrancë nga i ati. Atit të tij, vetëm këtë nuk ia fali asnjëherë, madje edhe kur i vdiq dhjetë vjet më parë, në momentin kur i dha lamtumirën e fundit dhe në buzë ndjeu akullsinë e ballit të tij, me vete i tha: “Lamtumirë por edhe tani nuk ta fala dot humbjen e dashurisë “. Iu fanit edhe Zana, të cilës thuajse i doli zemra nga tronditja, kur ati i tij i gërthiti:“Zhduku ti bushtër belereshë!“. Edhe ai donte të largohej pas saj, por e ndërpreu krahu i të atit i cili e urdhëroi : “ Ti qëndro aty ku je !
E dinte se i ati kishte shumë dëshirë të ndëshkonte dikë që e kapte gafil, por ai nuk i trembej kësaj. Me bisht të syrit ndiqte pa i bërë përshtypje veprimet e të atit, kur ai me nervozizëm hoqi rripin e pantallonave. Duke marrë një pamje autoritare ai i dha goditjen e parë me rripin e konvertuar në kamxhik. Nuk shante me zë, nuk i thoshte asnjë fjalë veç e godiste dhe diç belbëzonte që ai nuk e merrte vesh. Dhimbje ndjeu vetëm në dy goditjet e para, më pas gjithë trupi iu mpih. Nuk bëzante përpara atit të sertë. Kishte edhe një arsye tjetër. Atij mendja i rrinte tek Zana të cilën e dinte se e kishte humbur. Dhimbja që i shkaktoi humbja e kësaj dashurie, që ishte edhe e para, ishte shumë më e madhe se ajo që i shkaktonte kamxhiku që lodronte në trupin e tij muskuloz. Pasi përfundoi seancën e parë ndëshkuese i ati i thotë
“Po të pash më me atë do të vras. Më mirë i vdekur, se sa të na katandisësh të gjithëve nëpër burgje “. Më pas e urdhëroi :”Që nesër do të shkosh në kaminat e qymyrit, atje ku janë edhe vëllezërit. Qen! Të dish se si dalin ato para që të dërgojmë ty “.
Nuk kishte si të vepronte ndryshe. Nuk i shkonte as nëpër mend që të vepronte tjetër soj. Dhjetëditëshin e fundit të gushtit e kaloi në mal duke prerë dru për qymyr. Vetëm kur mbërriti në Tiranë ai i dërgoi disa letra Zanës, ku në adresë e dërguesit vendoste emrin e një vajze. Në dhjetë letrat e dërguara u mundua të shpjegohej dhe t’i premtonte se e dashuronte deri në marrëzi, por duhej që të dy të prisnin disa kohë sa ai të gjente mundësinë që të iknin nga sytë këmbët. Nga Zana nuk mori asnjë përgjigje. Pas gjashtë muajsh e mësoi se asnjë nga ato letra nuk kishin mbërritur tek ajo. Daja e thërret dhe pasi i jep një mori shpullash në faqe i tregon letrat që atij ia kishte dhënë një oficer sigurimi. “ E imagjinon dot se çfarë do të pësonim sikur ky mik që mua ma do të mirën, do t’i kishte dorëzuar budallëqet e tua atje ku duhej? Nga do tia mbathësh ti , pa më thuaj? Do e marrësh mëqafë motrën time. Dhe po të ndodhë kështu, ta dish se do të vras me dorën time!” “
Nostalgjia po e lodhte aq shumë sa e kishte të pamundur të flinte. Ai dyzet vjeçar po i ngjante një djaloshi që pasi e ka bërë për herë të parë, dërgon në gjueti imagjinatën për t’i sjellë pranë të gjitha gratë e bukura. Dëshira iu ndez edhe më shumë kur mendoi se shoku i dhomës po bënte atë punë.
Kliku ndodhi në trurin e tij ; dëshira për ta përgjuar. Kishte kaluar mesnata. Në koridore nuk lëvizte askush, kurse nëpër dhoma nuk pipëtinte njeri. Kudo ishte e pranishme heshtja e varrit, ku banorët e kësaj ‘’shtëpie ferr” gjenin qetësi vetëm nën efektin që u jepte morfina. Burri ngrihet nga krevati dhe ndez një cigare. Për të rregulluar shijen e gojës merr nga komodina kutinë e kartonit dhe pi disa gllënjka lëng pjeshke. Pa ndezur dritën del nga dhoma. Me hapa të lehtë niset në drejtimin e infiermerisë. Për çdo të rast mendoi edhe të papriturën : - i duhej një qetësues se nuk e zinte gjumi. Sa më tepër i afrohej dhomës së parafundit aq më tepër emocionohej.
Gjysma e koridorit ishte në gjysmëerrsirë. Gjithë pamja dukej aq e qetë saqë nuk mund të mendoje se do të ndodhte gjë. Nuk dëgjohej asnjë psherëtimë apo rënkim dashurie. Gjithsesi dhoma e Mirianës kishte ende dritë. “Mund të bëjnëdashuri edhe me dritë të ndezur “ mendoi. Duke mos pasur synimin e kapjes në flagrancë, burri qëndron në mëdyshje përpara derës.
Çuditërisht iu largua dëshira për të përgjuar shokun. Tek ai mbeti vetëm një dozë kureshtje për të dëgjuar fjalë dhe psherëtima dashurie, që atij i kishin munguar prej kohësh t’i dëgjonte nga goja e ndonjë gruaje.
Dëgjoi zhurmën që lë pas lëvizja e karrikes. Më pas dëgjoi Mirianën që i thotë djalit që të mos ju japë shumë rëndësi gjërave të parëndësishme. “ Përse ? “ dëgjoi zërin e djalit. Ai zë ishte më tepër një mërmëritje e përmallshme.
«Po flet tamam si një djalë që është dashuruar kokë e këmbë», mendoi burri, por më pas dëgjoi përsëri zërin e Mirianës.
«Po t’u japësh shumë rëndësi gjërave të parëndësishme të pushton stresi dhe nuk del dot lehtë»
«Dakord ! “ I tha djali “ Natën e mirë! “
«Natën e mirë zemër ! Nesër do të bëjmë analizën. ”
«Vetëm kaq ? “ Pyeti djali
«Në mbrëmje ta rregulloj unë “ Ia ktheu Miriana me një psherëtimë tek veshi dhe ata sërish kaluan disa momente të përqafuar me njëri- tjetrin.
Burri atëherë largohet për t’u kthyer në dhomë. Mund të kishin kaluar dhjetë minuta kur dëgjoi të hapej dera. Djali fillimisht shkoi në shtrat. Ndonëse nuk ia shihte fytyrën e mendoi se fytyra e tij do të ishte e përskuqur. Kështu e imagjinonte burri edhe fytyrën e tij menjëherë pasi gruas i jepte puthjen e fundit.
Djali nuk gjente qetësi në shtrat. Ngrihet dhe në errësirë afrohet pranë komodinës së shokut. Më pas ai hap sirtarin e komodinës së burrit dhe merr prej andej disa cigare. Njërën e ndez që në mes të dhomës. Kur djali doli përsëri në koridor, burri u ngrit përsëri nga shtrati. Vjedhurazi vuri re së djali kaloi derën kryesorë për të dalë jashtë. Donte të dilte edhe ai, por mendoi se djali e kishte më të nevojshme të qëndronte vetëm. Edhe ai ishte kthyer dhjetë vjet pas në moshë…nuk i duhej të mendonte për asgjë tjetër, i mjaftonte fakti që të dy e kishin harruar se ishin pacientë të këtij pavioni.
Në vend të epilogut
Makina “Benz” qëndroi përpara portës se hekurt të shtëpisë një katëshe në lagjen periferike. E para doli nga makina Miriana, kurse burri pasi e mbylli derën kthehet përsëri në makinë për të lënë kapelën. Ajo i thotë se do të bënte mirë sikur të mos kishte ardhur me uniformë, por burri bëri vetëm një shenjë mospërfillëse me kokë. Në portën që nuk kishte të shënuar emër, troket e para gruaja. Pas një pauze prej njëzet sekondash troket përsëri, por këtë herë më fort. Dëgjohet një zë burri që thotë „erdha!“. Nga brenda avllisë së rrethuar me mur të lartë u dëgjuan hapa të ngadalta, ku mund ta merrje me mend se personi ishte një i moshuar që ecte me këmbët ndoshta të bllokuara nga reumatizma.
Miriana donte të fliste por dëgjoi zhurmën e derës që u hap. Para tyre u shfaq një burrë i gjatë rreth të shtatëdhjetave që priste mysafirët të prezantoheshin.
Burri i tregoi se cilët ishin. Atëherë plaku duke ju hapur rrugën, me mirësjellje ju thotë duke psherëtirë thellë :
- Aha, ejani , urdhëroni… urdhëroni !
- Fillimisht kujtuam se na kishin drejtuar gabim , - thotë Miriana sa për të hyrë në bisedë
Plaku psherëtiu edhe njëherë thellë dhe duke rënkuar i drejton për në kuzhinë. Shtëpia që dukej se ishte ndërtuar prej vitesh , të krijonte përshtypjen se kohët e fundit ishte lënë pas dore. Binte një erë myku e përzierë me erën karakteristike të shtëpive të vjetra. Në kuzhinë të sapo ardhurit ndjenë afshin e ngrohtë të zjarrit. Ishte një dhomë e vogël me disa mobilje të vjetra të sjella nga jashtë prej vitesh, por të mbajtura mirë. Plaku që hyri pas tyre iu thotë që të zinin vend në kanapenë pranë sobës. Ndonëse Miriana ndiente një nxehtësi të pashpjegueshme nuk kundërshtoi. Krah saj ulet edhe burri, kurse plaku zë vend në kolltukun e vendosur përballë tyre. I pari flet plaku :
- Keni bërë goxha rrugë, duhet të jeni lodhur.
- Jo edhe aq, - ia kthen Miriana
- E kuptoj që nuk prisnit të më shihnit vetëm mua, por edhe Marien. Por ajo e shkreta, që është motra ime, nuk e përballoi dot atë që i ndodhi me djalin. Nuk është e lehtë të ikë drita e syrit. E kishte djalë të vetëm. S’ka më keq për një nënë se sa të vendosë në dhê birin e saj. Pastaj rasti i tij, siç duhet ta dini edhe ju ,ishte pak i veçantë, plus sëmundja që do e treste fare …
Plaku nuk mundi të vazhdonte më tej pasi gulçi i përzierë edhe me lot nuk e lejonte të fliste. Burri u mundua ta qetësojë duke i thënë siç veprohet në kësi rastesh se nipin e tij më tepër e donte Zoti prandaj edhe e mori. Por plaku ia ktheu:
- Zoti nuk tregohet i mirë gjithmonë, nëse vërtet ai ekziston, me nipin tim të shtrenjtë u tregua i pashpirt.
- Ke të drejtë, - ia ktheu edhe burri, i cili nuk ishte ndonjë besimtar i betuar.
- Fundin e tij mos e pastë njeri. Nga që e dinte se do t’i shinte syri tmerr pa bëri edhe atë tjetrën.
Mysafirët nuk folën. Kështu ndenjën një copë herë dhe pasi burri shkëmbeu një vështrim të shpejtë me Mirianën thotë:
- Ne e kishim me të vërtet mik nipin tuaj, pikërisht për këtë edhe kemi ardhur.
- Shumë faleminderit ! Jua shpërblefshin në të mira ! Besoj se jini të martuar?
Burri bëri po me kokë.
- Sa donte ime motër ta shikonte djalin me nuse.
Mysafirët nuk folën. Nuk u panë as ndër sy. Të dy shikonin plakun e rrënuar dhe më pas fotografitë e familjes, të varura nëpër mure. Plaku si i zënë ngushtë pas disa çastesh i drejtohet Mirianës që të merrte në dollapin prej dru arre xhevzenë dhe filxhanët për t’u bërë kafe duke i thënë :
- Tuajat i bëni si të doni, unë e dua të hidhur.
* Tregimi eshte shkeputur nga vellimi " STINE BRENGASH"
0 comments:
Post a Comment